Osmanlı Dış Borçları, Tütün ve Reji İdaresinin Faaliyetleri Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Osmanlı Devleti’nin 1875 yılında borçlarını ödeyemeyeceğini ilan etmesi Avrupalı devletleri alacaklarını tahsil etmeyi garanti altına alan çözümler üretmeye sevk etmiştir. Bu çözüm yolu Rüsumu Sitte, Duyun-u Umumiye ve nihayet Reji İdaresi’nin kurulmasını sağlayan süreçtir. Osmanlı Devleti’nde kar etme potansiyeli yüksek bir ürün olan tütün Avrupalı devletlerin dikkatini çekmiştir. Reji İdaresi Osmanlı topraklarında tütünden elde edilebilecek her türlü geliri yöneterek, bu gelirle Osmanlı Devleti’nin borçlu olduğu ülkelere ödeme yapılmasını amaçlamıştır. Reji İdaresi uygulamada tütün üretimini ve ihracatını arttırmayı amaçlayan bir tavır sergilememiş aksine sadece kar oranını arttırmaya odaklanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yürüttüğü faaliyetler üreticinin şikayetçi olmasına yol açmıştır. Reji İdaresi’nin Osmanlı Devleti ile ilişkileri de olumlu bir düzlemde seyretmemiştir. Ancak Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu borç çıkmazı Reji İdaresi ile ilişkilerin sürdürülmesini gerektirmiştir.