FİZİKSEL ENGELLİ BİREYLERİN ÜNİVERSİTE EĞİTİMİ SIRASINDA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR (AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)

Öz

Ülkemizde engelli bireyler eğitim-öğretim, topluma katılım, istihdam ve erişilebilirlik vb. birçok alanda çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadır. Sosyal refah anlayışının gelişmesi ve sosyal adaletin sağlanma çabaları ile bu sorunlara çözümü bulunabilmektedir. Ancak çözüm için gerekli uygulamaların geliştirilmesi ve gerekli adımların atılması sadece engelli bireylerin ve onların yakın çevresinde yer alan kişilere bağlı değildir. Engelli bireylerin yaşadıkları sorunların çözümü tüm bireylerin ve sistemlerin farkındalığının artmasına ve bu doğrultuda çaba göstermesine bağlıdır. Engelli bireylerin olması gereken ve olduğu tüm sistemler, bireylerin özellikleri göz önüne alınarak geliştirilmeli, yasalar konmalı ve uygulamaların gerçekleştirilmesi için zemin hazırlanmalıdır. Üniversiteler birey ve toplumun gelişimini sağlayan önemli eğitim kurumlarının başında gelmektedir. Bugün üniversiteler yaptıkları araştırmalar ve uygulamalarla topluma ve dünyaya yön vermektedir. Böylesine önemli bir kurumun içerisinde engelli bireylerin nitelikli bir biçimde yer al(a)maması üniversitelerin amaçlarıyla ve uygulamalarıyla örtüşmemektedir. Sosyal refahın ve adaletin gerçekleştirilmesi engelli bireylerin de her alanda olması beklendiği gibi yükseköğretim kurumlarında da engelli bireylerin var olmasıyla ilişkilidir. Tüm bunlar göz önünde tutularak yapılan bu çalışmanın temel amacı Akdeniz Üniversitesi öğrencisi olan fiziksel engellilerin yaşadıkları sorunların ortaya konularak bu sorunların sosyal politika ve yasalar bağlamında değerlendirilmesidir.

Bu amaç doğrultusunda Akdeniz Üniversitesi öğrencisi olan 10 fiziksel engelli birey ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden görüşme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen ‘Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu’ kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Akdeniz Üniversitesi merkez yerleşkesinde öğrenim gören fiziksel engelli öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise Akdeniz Üniversitesi merkez yerleşkesinde farklı fakülte ve yüksekokullarında öğrenim gören öğrencilerden yansız atama yöntemi ile seçilen 10 fiziksel engelli öğrenci oluşturmaktadır.

Yapılan çalışmada fiziksel engellilerin üniversite eğitimi esnasında çeşitli sorunlar yaşadıkları, bu sorunların birçoğunun fiziksel şartlarla ilişkili olduğu, diğer bireylerin engelli öğrencilere tutumunun da yaşanılan sorunlarda etken olduğu saptanmıştır. Fiziksel engelli bireylerin ulaşım ve erişim alanında yaşadıkları sorunların ihtiyaçlarını karşılamasını zorlaştırdığı anlaşılmıştır. Fiziksel engelli bireyler genel olarak aldıkları üniversite eğitimini yeterli bulmakla birlikte eğitim esnasında yaşadıkları sorunlara ilişkin çeşitli bulgular elde edilmiştir. Bununla birlikte yaşanılan sorunların çözümünde sosyal politikanın ve yasal mevzuatın önemli bir role sahip olduğu düşünülmektedir.

Fiziksel engelli bireylerin üniversite eğitimi sırasında yaşadıkları sorunların çözümü için gerekli yasal ve politik gelişmelerin neler olabileceği elde edilen bulgular ışığında değerlendirilmiştir. Fiziksel engelli bireylerin daha iyi bir üniversite eğitimi almaları için yerel yönetimlere ve üniversitelere düşen görev ve sorumlulukların üzerinde önemle durulmalıdır.